Basında Biz

 

El Cezire tarafından evid-senle ilgili yapılmış belgesel.

Ev işçileri kendi haklarını güvence altına alıyor

Ev işçileri, haklarını yok sayan torba yasaya karşı yönetmelik hazırladı. Ev İşçileri Dayanışma Sendikası, ev işçilerinin yasal hakları ve çalışma koşulları ile ilgili haksız düzenlemelerin değiştirilmesini talep ediyor. Bu nedenle EVİD-Sen akademisyen ve hukukçularla 15 Haziran’da çalıştay düzenledi.

EVİD-Sen Başkanı Gülhan Benli ve yönetmeliği hazırlayan akademisyenlerden Uludağ Üniversitesi Araştırma Görevlisi Ceyhun Güler, mevcut yasaları değerlendirerek ev işçilerinin haklarını anlattı.

Torba yasa ev işçilerine ne getirmişti?
Ev işçilerinin özlük haklarını düzenleyen 6552 sayılı torba yasa 1 Nisan tarihinde yürürlüğe girmiş ancak ev işçilerinin güvence sorunlarına çözüm olmayarak, 10 gün altı çalışan ev işçilerini yok sayan bir maddeyle tepki almıştı. Bu nedenle, bir yönetmeliğe ihtiyacı olan torba yasa için EVİD- Sen’in girişimiyle birçok akademisyen bir araya gelerek bir yönetmelik hazırladı. Yaptıkları çalışmayı yakında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na sunacak olan EVİD-Sen ve yönetmeliği hazırlayan akademisyenler yönetmeliği ve süreçlerini anlattı.

“Mevcut yasada 10 günden az çalışan ev işçileri 4/A Genel Sağlık Sigortası kapsamı dışında”
6052 Sayılı İş Kanunu’nda yapılan düzenlemelerin, ev işçilerinin sosyal güvenlik haklarına yönelik olduğunu belirten Güler, bu kanunda ev işçilerinin, dezavantajlı duruma düştüğünü söyledi. Güler, “Bu kanunda belirli bir işverene bağlı olarak çalışan ev işçilerinin bir ay içerisinde on günden fazla çalıştıktan sonra tam anlamıyla sosyal güvenlik hakları sağlanıyor. Bir ay içerisinde on günden az çalışan ev işçileri, isteğe bağlı bir şekilde genel sağlık sigortası 4/A kapsamına girebiliyor. Bu durum on günden az çalışan ev işçilerinin 4/A Genel Sağlık Sigortası kapsamı dışında tutulması demektir” dedi.

Sendika Başkanı

“Amaç, kamu algısı oluşturmak”
Hazırlanan yönetmeliğin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na sunulacağını belirten Güler, taslağın ilgili bakanlıkça değerlendirileceğini umduklarını ve bakanlığın tutumuna göre hareket edeceklerini ifade etti.

Ayrıca Güler, bu yönetmeliği hazırlarken en büyük amaçlarının; ev işçilerinin iş koşullarına yönelik bir kamu algısı oluşturmak olduğunu söyledi.

“Mevcut yasayla ev işçilerinin güvencesizliğini kesinleştirdiler”
EVİD-Sen Başkanı Gülhan Benli, yönetmeliği hazırlamalarının nedenlerini anlatırken; mevcut yasanın 10 günden az çalışanlar için yeterli bir yasa olmadığını belirtti.

Binlerce kadının kayıt dışı çalıştırıldığını vurgulayan Benli, “Çıkardıkları yasa ile ev işçilerini güvence altına aldıklarını söylediler. Ancak bu yasayla ev işçilerinin güvencesizliğini kesinleştirdiler. Gerçekte olan budur” dedi.

“10 gün maddesi güvencesizlik dayatıyor”
Torba yasanın cinsiyetçilik içerdiğini de belirten Benli, “Bugün baktığımızda günlük inşaat işçilerinin sigortalarının yapıldığını görüyoruz. Bu sigorta ayrıca 30 gün üzerinden yapılıyor. Elbette bu konuda da istisnalar var. Ev işçilerine yönelik düzenledikleri 10 günlük madde ile açıkça kadınları güvencesizleştirmeye dönük bir durum söz konusu” diye konuştu.

Ev İşçisi Eylem A. Anlatıyor

Ev işçisi olarak yaşadığınız sorunlarınızı anlatır mısınız?

Ben temizlik işçisi olmadan önce yatılı hasta bakıcılığı yapıyordum. Çok zor koşullar altında, çok az ücret karşılığında, hiçbir güvencem olmadan çalışıyordum. Yatılı olarak çalıştığım için ne izin günüm ne de kendime ayıracak vaktim kalıyordu. Üstelik yanında çalıştığım kişinin hakaretlerine, baskılarına maruz kalıyordum. Hiçbir şekilde çalışma saatlerimiz belli değildi. İşveren ne derse hasta bakıcısı olarak ben bunu yapıyordum. Bu süreç benim için kölelik gibiydi. Daha sonra daha fazla dayanamayarak hasta bakıcılığı işini bıraktım ve ev işçisi olarak bu sefer temizlik işlerine gitmeye başladım.
Peki temizlik işlerine bir şirket aracılığıyla mı gidiyorsunuz? Orada ne gibi sorunlarla karşılaşıyorsunuz?
Günümüzde artık çok sayıda temizlik şirketi var. Ben bu temizlik şirketlerinden birinde çalışmıyorum. Arkadaşlarımın ayarladıkları işlere gidiyorum. Bazen günlük, bazen aylık işler çıkıyor. Elbette ancak iş çıktığında para kazanabiliyorum. Ancak bu işlerde de sigortasız ve iş güvenliği olmaksızın çalışıyorum.
Sigortasız çalışmanızın nedeni nedir, on günden fazla çalıştığınız işlerde de mi sigortanız yapılmıyor?
Ben boşanmış bir kadın olduğum için hayatımı devam ettirebilmek için babamdan kalan maaş az bir miktar da olsa almak zorundayım. Sigortam yapıldığı takdirde devlet bu maaşı kesiyor. Bu maaşın kesilmesi durumunda hiç gelirim olmadığı için ciddi sıkıntılar çekerim. Çünkü temizlik işi bir gün oluyor, bazen beş gün on gün olmuyor.
Peki bu sorunun çözümüne dair nasıl bir öneride bulunabilirsiniz, sonuçta primleriniz ödenmediği için emeklilik hakkınız da ortadan kalkıyor?
Benim durumumda yüzlerce kadın var. Biz boşanmış olduğumuz için belki de devlet tarafından bu yasalarla cezalandırılıyoruz. Devlet zaten az olan paramızı kesmeden de bir çözüm bulabilir. Ben mesela devletin bu maaşı kesmeden bizim sigortalı çalışmamıza hak tanımasını isterim. En azından emeklilik hakkımızı kazanana kadar bu yapılabilir.
Bu konularla ilgilenen, mücadele eden, ev işçilerinin haklarını arayan sendika, dernek, sivil toplum örgütü var. Yakın zamanlarda bu yapılar kazanımlara da imza attılar. Bu örgütlerden haberdar mısınız?
Açıkçası haberim yoktu. Bu konuda çalışmaların olması beni çok mutlu etti. Biz ev işçileri çoğu zaman haklarımız için mücadele etmiyoruz. Bize dayatılanları kabul ediyoruz. Ama bugünden sonra çevremdeki diğer ev işçisi arkadaşlarımla konuşacağım. Kadınların bu sektörde çok zor koşullarda, sürekli tehdit, taciz, baskı altında çalışmalarının önünü ancak birlik olarak kesebiliriz. Bundan sonra sendikamızla gidip görüşmek istiyorum.
Ev İşçisi Şerife Ç. Anlatıyor
Ev işçisi olarak ne gibi sorunlarla karşılaşıyorsunuz?
Ben yıllardır yemek, temizlik gibi işler yapıyorum. Yıllarca sigortasız çalıştım. Çalıştığım yerler sigortamı yapmadı. Emeğim sömürüldü yıllarca. Şuan da bir atölyenin yemek ve temizlik işlerinde çalışıyorum. Burada da aynı sorunları yaşıyorum. Sigortam hala yapılmadı.
Peki bu durum için ne yaptınız?
Patronla konuştum ama ne zaman sigortamı yapması için görüşsem, çok kazanamadıkları için sigortamı ödeyemediklerini yakında ödemelere başlayacaklarını anlatıyorlar. Geçtiğimiz dönem sağlık sorunu yaşadım ve acil ameliyat olmam gerekti. Sigortasız olduğum için ameliyatı karşılayamayacağımı patronuma söyledim. 10 gün sonra yapacağını söyledi. Ama bu durum benim 10 gün boyunca acılar çekmeme neden oldu. Sigortamı yine de yapmadı. Bir şekilde ameliyatı oldum. Ama o bekleme süresinde hastalığım nedeniyle acı çektim.
Şuan çalışıyor musunuz?
Kısa bir süre önce tekrar aynı yere döndüm. Sabah sekizden akşam altıya kadar çalışıyorum. 30 kişilik yemek yapıp, tüm temizlikten sorumluyum. Hatta işlerim bittiğinde çıkış saatimi doldurmak için atölye işçilerine yardım etmemi istiyorlar. Ve tüm bunların karşılığında da 1100 TL kazanıyorum.
Bu tarz konularla ilgilenen, mücadele eden sendika, dernek ve sendika toplum örgütü var. Bunlarla hiç görüştünüz mü?
Hayır, bir kuruma sendikaya gitmedim daha önce. Tabii bunlar bizim için bir umut. Ama bize ulaşamıyorlar galiba. Belki bizde ne yapacağımızı bilemiyoruz. Umuyorum ki bundan sonra sendikalarla iletişime geçeceğim.
“Davalarınızı açın, biz yanınızdayız”
Ev işçilerinin kendi haklarını bilmediğini ve işverenlerine dava açmak konusunda çeşitli nedenlerle çekindiğini belirten Benli “Ev işçileri işverenlere dava açmaktan korkmamalıdır. Çünkü emeği sömürülen kesim işçi olanlardır, haksızlığa uğrayanlar işçi olanlardır. Benim işverenime açtığım kendi davamda işverenim evinde çalışmadığımı iddia etti. Ancak ben orada çalıştığımı kanıtladım ve davayı kazandım. Birçok arkadaşımız “Davayı kazanır mıyım?” gibi soru işaretleriyle geliyor sendikamıza. Ev işçisi arkadaşlarımıza sesleniyorum; sendikamıza gelin, davalarınızı açın, biz sizin sorularınızı netleştirerek çözüme ulaştırarak, davanızda yanınızda oluyoruz” dedi.

Yönetmelik ne getiriyor?
Ev işinin ne olduğu, ev işçisinin kim olduğu net bir şekilde ortaya konuyor ve ev işçilerinin en önemli sorunları arasında yer alan görev tanımlarının karmaşıklığı hafifletilmeye çalışıyor.
Hazırlanan yönetmelikle ev işçilerinin sorunları detaylı bir şekilde ele alınarak; ücret, çalışma süreleri, ara dinlenmeleri, hafta tatili, yıllık ücretli izin, barınma, eşit işlem borcu, işin yapılış şekli, ev işçilerinin öğrenim hakkı, örgütlenme hakkı, iletişim hakkı ve işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin konular ayrı ayrı başlıklar altında düzenleniyor.
Yapılan düzenlemelerde mevcut yasal mevzuatla çelişmeden asgari çalışma koşulları, işveren yükümlülükleri, ev işçisinin hakları belirleniyor.
Mevcut yasal düzenlemeler de dikkate alınarak ev işçilerinin dezavantajlı olduğu konulardaki açıklar giderilmeye çalışılıyor.